Η κλιματική αλλαγή με την απροσδόκητη επιτάχυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη θέτει σε κίνδυνο την υγεία του παγκόσμιου πληθυσμού. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται απειλούν να καταστρέψουν ό,τι κερδίσαμε μέσα από πολλά χρόνια επιστημονικής προόδου και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου. Όπως πάντοτε ισχύει έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στις πιο ευάλωτες κοινωνίες, όπως φανερώνει η νέα έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού ο οποίος αποτελεί έναν από τους πλέον εξειδικευμένους οργανισμούς του ΟΗΕ. Στην έκθεση του ΠΜΟ επισημαίνεται ότι οι νέες τεχνολογικές εφαρμογές που αναπτύσσονται στον τομέα της πρόγνωσης τέτοιων φαινομένων βοηθούν να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις στην πολιτική προστασία και τη δημόσια υγεία, αλλά δεν επαρκούν.
Το σκηνικό που συνθέτει η κλιματική αποσταθεροποίηση του πλανήτη σε συνδυασμό με την αναζωπύρωση ξεχασμένων λοιμώξεων και την αλλαγή στην επιδημιολογία γνωστών και νέων παθογόνων, μαζί με την διογκούμενη ανασφάλεια για την επάρκεια τροφής και καθαρού πόσιμου νερού δημιουργούν φόβους για την διασφάλιση της δημόσιας υγείας.
«Καύσωνες καταγράφονται παντού στον πλανήτη φέτος. Το εξελισσόμενο φαινόμενο El Niño εντός του 2023 θα οδηγήσει στην εμφάνιση θερμοκρασιών- ρεκόρ σε διάφορες περιοχές της γης και σε υπερθέρμανση των ωκεανών, γιγαντώνοντας τις ήδη υπάρχουσες προκλήσεις», επισημαίνει ο γενικός γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού, Καθηγητής Petteri Taalas. Στην έκθεση που περιλαμβάνει δεδομένα από 30 συνεργαζόμενους φορείς καταδεικνύεται πως ολοκληρωμένα Σχέδια Δράσης για το κλίμα και την υγεία μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά στην καθημερινότητα των πολιτών. Ενδεικτικά αναφέρονται συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για ακραίους καύσωνες, καταγραφείς γύρης, ώστε να μειωθεί η ταλαιπωρία των αλλεργικών ατόμων και επιτήρηση μέσω δορυφόρου για την εμφάνιση λοιμωδών νοσημάτων που σχετίζονται με τις κλιματολογικές μεταβολές.
«Η κλιματική κρίση είναι μια κρίση υγείας, πυροδοτώντας εξάρσεις λοιμωδών νοσημάτων και αυξάνοντας παράλληλα τον κίνδυνο και τον επιπολασμό των μη μεταδοτικών νοσημάτων» επισημαίνει ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus. Συνολικά το 75% των Εθνικών Μετεωρολογικών και Υδρολογικών υπηρεσιών παρέχουν δεδομένα για το κλίμα στον τομέα Υγείας, αλλά τα περισσότερα δεν αξιοποιούνται. Λιγότερο από το 25% των Υπουργείων Υγείας στα κράτη-μέλη του ΠΟΥ διαθέτει σύστημα επιτήρησης της δημόσιας υγείας που αξιοποιεί μετεωρολογικά δεδομένα.
Έγκαιρη προειδοποίηση για όλους
Ο αριθμός των καταστροφικών συμβάντων μέτριου ή μεγάλου μεγέθους αναμένεται να αυξηθεί σε 560 κατ’ έτος ή σε 1,5 συμβάντα την ημέρα, μέχρι το 2030. Στις χώρες που δεν διαθέτουν μηχανισμούς έγκαιρης προειδοποίησης η θνητότητα θα είναι 8 φορές υψηλότερη σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού.
Στην έκθεση ειδική αναφορά γίνεται στους ακραίους καύσωνες που προκαλούν την μεγαλύτερη θνητότητα από όλα τα κλιματολογικά φαινόμενα. Ο Οργανισμός προειδοποιεί ότι αυτή η θνητότητα μπορεί να αυξηθεί κατά 30 φορές, έναν κίνδυνο που η παγκόσμια κοινότητα υποτιμά. Οι μηχανισμοί προειδοποίησης για την έλευση ακραίου κύματος καύσωνα λειτουργούν σε λιγότερο από το 50% των χωρών που πλήττονται αλλά αυτό αναμένεται να αλλάξει και να αυξηθούν μέχρι το 2027, με την βοήθεια της διεθνούς Πρωτοβουλίας «Έγκαιρες προειδοποιήσεις για όλους».
Ανάμεσα στα έτη 2000 και 2019
υπολογίζεται ότι οι θάνατοι από καύσωνες ανέρχονταν στους 489.000 ετησίως, με τα υψηλότερα φορτία να καταγράφονται στην Ασία (45%) και την Ευρώπη (36%). Ωστόσο, οι ακραίοι καύσωνες που έπληξαν την υφήλιο το καλοκαίρι του 2022 προκάλεσαν επιπλέον 60.000 θανάτους σε 35 ευρωπαϊκές χώρες. Οι καύσωνες πέρα από τις πυρκαγιές, την ξηρασία και τη θερμοπληξία επιδεινώνουν και την ατμοσφαιρική ρύπανση, που ήδη εκτιμάται ότι ευθύνεται για 7 εκατ. πρόωρους θανάτους ετησίως και αποτελεί 4ηαιτία θανάτου από λόγους υγείας. Παράλληλα, η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την επισιτιστική ανασφάλεια και την πείνα.
Τη δεκαετία 2012-2021, 29% περισσότερη επιφάνεια γης πλήγηκε από ακραίες ξηρασίες τουλάχιστον για ένα μήνα ετησίως, σε σύγκριση με τα δεδομένα της δεκαετίας 1951–1960. Οι επιπτώσεις των καυσώνων και των ξηρασιών επηρέασαν επιπλέον 98 εκατομμύρια ανθρώπους σε ότι αφορά την επισιτιστική ανασφάλεια, σε σχέση με τους πληθυσμούς που επηρεάζονταν κατά την 30ετία 1981–2010, σε 103 χώρες.
Επίσης η κλιματική αλλαγή βοηθά στην μετάδοση ασθενειών.
Για παράδειγμα έχουν αυξηθεί τα περιστατικά του δάγκειου πυρετού της πιο γρήγορα μεταδιδόμενης νόσου στον κόσμο που μεταδίδεται μέσω διαβιβαστών (κουνουπιών). Επίσης έχουν αυξηθεί τα περιστατικά ελονοσίας που και αυτή μεταδίδεται μέσω κουνουπιών.
Το Διακρατικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) καταλήγει στο εμπεριστατωμένο συμπέρασμα ότι οι μελλοντικοί τραυματισμοί, τα νοσήματα και οι θάνατοι θα αυξηθούν από τις ακραίες θερμοκρασίες, τους κυκλώνες, τις καταιγίδες, τις πλημμύρες, τις ξηρασίες και τις δασικές πυρκαγιές. Εκτιμάται ότι άνω του 50% της πλεονάζουσας θνητότητας από την κλιματική αλλαγή έως το 2025 θα αφορά την Αφρική.
Την ίδια ώρα υπάρχει τεράστιο περιθώριο βελτίωσης για την αξιοποίηση των μετεωρολογικών δεδομένων στον τομέα της υγείας. Όπως προκύπτει μόνο το 31% των εθνικών Ύδρο-μετεωρολογικών σταθμών δίνουν δεδομένα στα συστήματα υγείας που αξιοποιούνται σε επαρκή βαθμό. Η συνεργασία ανάμεσα σε επιστημονικούς ανεξάρτητους και κρατικούς φορείς θα μπορέσει να καλύψει αυτό το κενό με μεγαλύτερο όφελος για όλους τους πολίτες.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω οι ακραίοι καύσωνες έχουν την υψηλότερη θνητότητα από όλα τα ακραία καιρικά φαινόμενα
Σύμφωνα με την Αντίστροφη Μέτρηση του Lancet την υγεία και την κλιματική αλλαγή, οι υψηλές θερμοκρασίες και το γεγονός ότι μεγαλώνει διαρκώς η ομάδα του πληθυσμού που είναι άνω των 65 ετών έχουν αυξήσει τη θνητότητα σε αυτή την ευάλωτη ηλικιακή ομάδα κατά 68% σε σύγκριση με τα δεδομένα της προηγούμενης εικοσαετίας.
Σύμφωνα με το διακρατικό πάνελ για την κλιματική αλλαγή υπάρχει υψηλή πιθανότητα οι χώρες που θα επηρεαστούν περισσότερο από την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1 °C έως και κατά 3 °C να βρίσκονται στην κεντρική και νότιο Αμερική, την δυτική Ευρώπη, την δυτική Ασία και την Αφρική.
Ο ίδιος φορέας δηλώνει με μεγάλη εμπιστοσύνη πως αναμένεται να αυξηθεί το στρες που δέχονται οι αστικές περιοχές λόγω ζέστης καθώς η συχνότερη έλευση καυσώνων σε συνδυασμό με την αστικοποίησή θα αυξήσουν τις πολύ ζεστέ μέρες και νύχτες.
Ωστόσο παρότι οι αρμόδιοι ανεξάρτητοι οργανισμοί ανησυχούν πολύ για την επίπτωση της κλιματικής αλλαγής στην δημόσια υγεία, τα κράτη δε φαίνεται να συμμερίζονται σε ικανοποιητικό βαθμό αυτήν την ανησυχία, Ειδικά σε ό,τι αφορά την μεγάλη επιβάρυνση της κλιματικής αλλαγής στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Μόνο το 2% των οικονομικών δεσμεύσεων για το κλίμα αφορούν στις αναπτυσσόμενες κοινωνίες την μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
Το 2019 η ατμοσφαιρική ρύπανση ανέβηκε από 5η αιτία πρόωρου θανάτου στην τέταρτη.
Το γεγονός αυτό ακόμα και μόνο του καταδεικνύει την ανάγκη να αυξηθούν οι επενδύσεις σε υδρομετεωρολογικά συστήματα επιτήρησης της κλιματικής αλλαγής και κυρίως των εκπτώσεων της στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Επιπλέον καταδεικνύει την ανάγκη που έχουμε όλοι ως πολίτες να ασφαλίζουμε την υγεία μας και την περιουσία μας έναντι των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Παραδείγματα επιτυχημένων app
Στον αντίποδα των ανησυχητικών ευρημάτων υπάρχουν οι νέες εφαρμογές που μπορούν και προειδοποιούν τους πολίτες για επερχόμενα καταστροφικά συμβάντα συμβάλλοντας στο να σωθούν περισσότερες ζωές.
Τα παραδείγματα αυτά περιλαμβάνουν
- Τα συστήματα ανταπόκρισης για την επισιτιστική ανασφάλεια στην Μαυριτανία και την υποσαχάρια Αφρική.
- Τον μηχανισμό προβλέψεις ξηρασίας στην Κένυα.
- Ένα ευρωπαϊκό app για κινητά τηλέφωνα που προβλέπει την έλευση καυσώνων καθώς και ένα αντίστοιχο APP για την καταγραφή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ανά περιοχή.
- Ευρωπαϊκά συστήματα καταγραφής σε αληθινό χρόνο για την συγκέντρωση της γύρης και άλλων αλλεργιογόνων στην ατμόσφαιρα ώστε να ενημερώνονται οι ασθενείς με αλλεργίες
Τέλος στον ειρηνικό ωκεανό τέτοιου είδους συστήματα έχουν βοηθήσει τους κατοίκους των νησιών Φίτζι να προετοιμαστούν και να αντιμετωπίσουν την έξαρση νοσημάτων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.
Πηγή: Αλεξία Σβώλου / medly.gr
