του Αναστάσιου Καράμπαμπα*
Σήμερα, ο πληθυσμός της Γαλλίας ξεπερνά τα 68 εκατομμύρια κατοίκους και το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) είναι από τα πιο ισχυρά σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για μια χώρα κλειδί στην παγκόσμια οικονομία με δυνατές εξαγωγές σε διάφορους τομείς όπως τα αυτοκίνητα, η αεροναυπηγική, τα προϊόντα πολυτελείας, τα τρόφιμα. Καμία άλλη δεν παράγει πάνω από 250 τυριά (camembert, roquefort, reblochon, comté…) και περισσότερα από 3.200 διαφορετικά κρασιά και σαμπάνιες (Moët & Chandon, Veuve Clicquot, Saint Emilion, Côtes du Rhone, Mouton Cadet-Bordeaux…). Διαθέτει από τους πιο εξελιγμένους στρατούς και φημίζεται επίσης για το σύστημα υγείας της.
Εντούτοις, η χώρα του Βολταίρου, του Βίκτωρ Ουγκώ και της Εντίθ Πιάφ φαίνεται να διανύει μια δύσκολη περίοδο. Ας δούμε κάποια παραδείγματα.
Η πολιτική ένταση.
Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει στη Γαλλία ένας πολιτικός διχασμός. Πολύ λίγα είναι τα θέματα του γαλλικού κοινοβουλίου που δεν προκαλούν έντονους διαξιφισμούς. Εδώ και μερικές ημέρες φερ’ ειπείν επικρατεί μια κακοφωνία για ένα φλέγον ζήτημα που δυσκολεύεται η χώρα να αντιμετωπίσει: το μετανανατευτικό. Σύμφωνα με στοιχεία του Γαλλικού Ινστιτούτου Στατιστικής (Insee), το 2022, 7 εκατομμύρια μετανάστες ζουν στη Γαλλία, ήτοι το 10,3% του συνολικού πληθυσμού. Επιπλέον, σύμφωνα με Υπουργείο Εσωτερικών, ο αριθμός των λαθρομεταναστών εκτιμάται σε 600.000 με 700.000 άτομα. Η πλειονότητα των αλλοδαπών προέρχεται από αραβομουσουλμανικές χώρες της Αφρικής και της Ασίας (Αλγερία, Μαρόκο, Τυνησία, Τουρκία). Ας υπενθυμίσουμε επίσης πως σχεδόν 6 εκατομμύρια μουσουλμάνοι ζουν στη Γαλλία (με υπηκοότητα ή όχι), αντιπροσωπεύοντας μεταξύ 8 και 10% του πληθυσμού. Ωστόσο, η χώρα χρειάζεται ξένο εργατικό δυναμικό, ιδίως στον κατασκευαστικό τομέα και στην εστίαση, που οι Γάλλοι αποφεύγουν.
Η ριζοσπαστική Αριστερά του Ζαν-Λυκ Μελανσόν θεωρεί πως η χώρα μπορεί να υποδεχτεί περισσότερους μετανάστες, ενώ η Μαρίν Λε Πεν ζητά αυστηρότερα μέτρα και υποστηρίζει πως η κατάσταση έχει ξεφύγει. Από την πλευρά του, ο Εμανουέλ Μακρόν προσπαθεί με κόπο να βρει μια μέση λύση. Αν και η μετανάστευση δεν είναι απαραίτητα συνώνυμο της ανασφάλειας, ορισμένα στοιχεία του γαλλικού Υπουργείου Εσωτερικών δείχνουν ότι οι αλλοδαποί υπερεκπροσωπούνται στην εγκληματικότητα των μεγάλων πόλεων. Στη Λυών, για παράδειγμα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Γαλλίας, οι αλλοδαποί αντιπροσωπεύουν το 44% της καταγεγραμμένης παραβατικότητας και εγκληματικότητας. Αντιπροσωπεύουν μάλιστα το 61% των ατόμων που κατηγορούνται για αδικήματα κατά της ιδιοκτησίας» όπως οι κλοπές, και το 35% των αδικημάτων σωματικής βίας. Τα ποσοστά αυτά έχουν αυξηθεί κατακόρυφα σε όλη τη χώρα από το 2017.
Σε κάθε περίπτωση, το κείμενο για το μεταναστευτικό που παρουσίασε η κυβέρνηση απορρίφθηκε από το κοινοβούλιο στις 11 Δεκεμβρίου. Η Αριστερά το καταψήφισε, γιατί το θεώρησε πολύ αυστηρό και η Δεξιά γιατί ήταν πολύ επιεικές. Το πρόβλημα παραμένει λοιπόν άλυτο και η ένταση μεγάλη.
Στο μεταξύ, η Γαλλία έζησε και άλλη πολιτική ένταση στις αρχές του έτους σχετικά με μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Για να αποφύγει μάλιστα την απόρριψη του νομοσχεδίου από το κοινοβούλιο, η κυβέρνηση έβαλε λάδι στη φωτιά καταφεύγοντας στο άρθρο 49-3 του Συντάγματος που επιτρέπει την επιβολή ενός νομοσχεδίου χωρίς ψηφοφορία.
Ο ισλαμισμός.
Τα τελευταία χρόνια, η Γαλλία έχει να αντιμετωπίσει την ισλαμιστική τρομοκρατία. Οι πολύνεκρες επιθέσεις των τελευταίων χρόνων παραμένουν χαραγμένες στη μνήμη των Γάλλων: το 2012 στην Τουλούζη, το 2015 στο Παρίσι, το 2016 στη Νίκαια…για να μην αναφέρουμε όλες τις επιθέσεις με μαχαίρι, όπως αυτή κοντά στον Πύργο του Άιφελ στις 2 Δεκεμβρίου. Από τις αρχές του 2023, 3 επιθέσεις έχουν αποτραπεί και 72 τα τελευταία 10 χρόνια. Σύμφωνα με έκθεση της γαλλικής Γερουσίας (αριθ. 595), ο ισλαμισμός μπορεί να προκληθεί τόσο από εξωγενείς όσο και από ενδογενείς παράγοντες:
-Aπό τη μία πλευρά, η « ισλαμοποίηση του Ισλάμ», μια πραγματική ιδεολογική επίθεση που, υπό την επίδραση της διεθνούς συγκυρίας, οδήγησε τα πιο μαχητικά ρεύματα με ριζοσπαστικό όραμα να αναλάβουν τον έλεγχο αυτής της θρησκείας.
– Aπό την άλλη πλευρά, υπάρχει ένα ευνοϊκό έδαφος αναπαραγωγής στη γαλλική κοινωνία, ιδίως στους κοινωνικά περιθωριοποιημένους, οικονομικά εύθραυστους και πολιτισμικά λιγότερο αφομοιωμένους πληθυσμούς. Σύμφωνα με έναν από τους εμπειρογνώμονες της έκθεσης: «Η ιδεολογία που αντιμετωπίζουμε δεν είναι μόνο αποσχιστική, είναι επίσης ιμπεριαλιστική και ηγεμονική. Η φιλοδοξία του θεοκρατικού Ισλάμ είναι να κυβερνήσει τον κόσμο».
Το επίπεδο της τρομοκρατικής απειλής στο γαλλικό έδαφος θεωρείται υψηλό από τις αρμόδιες αρχές, κάτι που είναι εξαιρετικά προβληματικό λίγους μήνες πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων.
Η (αν)ασφάλεια.
Τα στοιχεία ασφάλειας στη Γαλλία δεν είναι καλά. Σύμφωνα με το Υπουργό Εσωτερικών, όλοι οι δείκτες εγκληματικότητας είναι αυξημένοι το 2022 σε σχέση με το 2021 που ήταν ήδη υψηλοί: ανθρωποκτονίες (+9%), επιθέσεις εκ προθέσεως (+15%), σεξουαλικές επιθέσεις (+11%), διαρρήξεις (+11%)…. Ο αριθμός των σωματικών επιθέσεων παραμένει μεγαλος αλλά σταθερός από το 2008 έως το 2016, περίπου 220.000 ετησίως, ενώ αυξάνεται απότομα μέχρι το 2022 για να φθάσει στις 350.000.
Επίσης, στα “γκέτο” των προαστίων των μεγάλων πόλεων όπου ο αριθμός των κατώτερων κοινωνικών τάξεων και των μεταναστών είναι διόλου ευκαταφρόνητος, οι αρχές αδυνατούν να εξαλείψουν τη καθημερινή βία, τη διακίνηση ναρκωτικών και τον ισλαμισμό.
Η κατηφόρα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Εκτός από την ανασφάλεια και την τρομοκρατία, η χώρα αντιμετωπίζει και άλλα σημαντικά προβλήματα, όπως η πτώση του μορφωτικού επιπέδου των μαθητών. Σύμφωνα με την κατάταξη του διαγωνισμού PISA 2023, οι μαθητές έχουν αρκετά μέτριες επιδόσεις, ιδίως στα μαθηματικά και στην κατανόηση κειμένου. Ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας θεωρούνταν κάποτε ένα από τα καλύτερα στον κόσμο, σήμερα κατατάσσεται στην 23η θέση, με πτωτική τάση τα τελευταία χρόνια. Από την άλλη, η Γαλλία δαπανά περισσότερα για τους μαθητές της από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης): 13.545 δολάρια (12.633 ευρώ) ετησίως ανά μαθητή, έναντι 12.647 δολαρίων κατά μέσο όρο στις άλλες χώρες. Παρά ταύτα, το 11% των ατόμων ηλικίας 25-34 ετών δεν έχουν πάρει απολυτηρίου λυκείου. Επίσης, η αμοιβή των καθηγητών παραμένει χαμηλότερη από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες του ΟΟΣΑ.
Δυο λόγια και για τη βία στα σχολεία, η οποία αποτελεί μάστιγα τα τελευταία χρόνια. Στις 13 Δεκεμβρίου, για παράδειγμα, μια μαθήτρια της Α΄ Γυμνασίου απείλησε να σκοτώσει τον καθηγητή της με μαχαίρι στη Ρεν. Σύμφωνα με την ASL (L’Autonome de Solidarité Laïque), μια οργάνωση που ασχολείται με το εκπαιδευτικό προσωπικό, οι επιθέσεις κατά των καθηγητών, o εκφοβισμός και οι διοικητικές διαμάχες έχουν σημειώσει μεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με το γαλλικό Υπουργείο Παιδείας, την περίοδο 2020-2021, το 64% των εκπαιδευτικών δημοσίων σχολείων έπεσε θύμα λεκτικής βίας και το 29% θύμα σωματικής βίας.
Οι Γάλλοι φεύγουν από τη χώρα τους;
Όλα τα παραπάνω στοιχεία μας δείχνουν πως η Γαλλία έχασε μάλλον τον ρόλο του μοντέλου για την Ευρώπη και τον κόσμο. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για μια χώρα με πολλά πλεονεκτήματα και ισχύ σε πολλούς τομείς. Παραμένει σαφώς ισχυρή στη διεθνή σκηνή, αλλά αποδυναμωμένη στο εσωτερικό της. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αριθμός των εκπατρισμένων Γάλλων έχει αυξηθεί κατά 52% μέσα σε 20 χρόνια (πηγή: Insee). 2,5 εκατομμύρια Γάλλοι ζουν στο εξωτερικό σήμερα. Σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας Le Figaro (11/5/2022) πολλοί από αυτούς «δεν αναγνωρίζουν πλέον τη Γαλλία».
Θα μπορέσει λοιπόν η χώρα του Λουδοβίκου ΙΣΤ’, του Διαφωτισμού, της Γαλλικής Επανάστασης και των μεγάλων συγγραφέων και ζωγράφων να ορθοποδήσει πάλι; Θα παραμείνει το πρότυπο που ήταν για τις άλλες χώρες; Σε κάθε περίπτωση, λίγοι είναι αυτοί που δεν ενδιαφέρονται για το μέλλον της. Όπως και να έχει είναι μια χώρα που γοητεύει, που ελκύει. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο, με περισσότερους από 75 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως. Αγαπάμε τη Γαλλία για την ομορφιά της, την ιστορία της, την κουζίνα της. Την θέλουμε δυνατή, κυρίως εμείς οι Έλληνες.
