Το “Κηποθέατρον Άλσος Παγκρατίου”, όπως χαρακτηριστικά αναγραφόταν στη μαρκίζα του, έχει μια μεγάλη και πλούσια ιστορία τριάντα ετών λειτουργίας.

Το θέατρο, επιχείρηση της οικογένειας Κανελλοπούλου (Κινηματογράφοι “Άλσος” και “Παγκράτιον”) λειτούργησε από το 1950 μέχρι το 1980.

Στην παρακάτω αφήγηση, διαχωρίζω δύο περιόδους λειτουργίας του θεάτρου, με γνώμονα το κοινό στο οποίο απευθυνόταν.

Την πρώτη περίοδο, από το 1950 μέχρι το 1972, το κοινό ήταν κυρίως Παγκρατιώτικο και των γειτονικών περιοχών, ενώ την δεύτερη, από το 1973 μέχρι που έκλεισε, το κοινό ήταν παναττικό και το θέατρο γνώρισε τεράστιες πιένες.

Περίοδος Πρώτη: 1950 – 1972

Το θέατρο εγκαινίασε την λειτουργία του, το καλοκαίρι του 1950, με παραστάσεις βαριετέ. Οι παλαιότεροι γνωρίζουν ότι, το θεατρικό βαριετέ είναι ένα πολυποίκιλο πρόγραμμα, που περιλαμβάνει παρλάτες, σκετσάκια, ορχήστρα, τραγούδι, μπαλέτο, ταχυδακτυλουργικά, ακροβατικά, διαγωνισμούς με συμμετοχή του κοινού κλπ.

Ο μαέστρος Ζοζέφ Κορινθίου (χαβάγιες) ήταν ο πρωτεργάτης πολλών από εκείνες τις παραστάσεις. Θα θυμίσω (υπάρχει η σχετική ανάρτησή μου) ότι σε έναν από τους τότε διαγωνισμούς τραγουδιού, ξεκίνησε την λαμπρή καριέρα του, ο συμπαγκρατιώτης Γιάννης Βογιατζής.

Στη συνέχεια, τη σειρά πήραν παραστάσεις πρόζας (Θίασος Αδαμαντίου Λεμού κλπ) αλλά και κλασικής επιθεώρησης.

Επιτυχία γνώρισαν οι επιθεωρήσεις. Τα νούμερα δεν προέρχονταν από παρθενογέννεση. Ήταν συνήθως αντιγραφές αυτών των κεντρικών θεάτρων της Αθήνας.

Δεν ήρθαν ποτέ, λαμπερά ονόματα του θεάματος να πρωταγωνιστήσουν. Όμως, θαυμάσιοι καλλιτέχνες, ηθοποιοί, μουσικοί, τραγουδιστές και χορευτές, φρόντισαν για την διασκέδαση των Παγκρατιωτών και των γειτόνων της εποχής.

Δύο θίασοι κυριάρχησαν, του Λάμπρου Ζούνη και του Νίκου Αθερινού. Σημειώνω ότι, ακριβώς επειδή το κοινό ήταν τοπικό, άρα και περιορισμένο, οι παραστάσεις άλλαζαν κάθε εβδομάδα.

Αραδιάζω μερικά ονόματα ηθοποιών που παρέλασαν από την σκηνή του Άλσους, έτσι όπως μου έρχονται στη μνήμη. Γεωργία Βασιλειάδου, Σούλυ Σαμπάχ, Κούλης Στολίγκας, Νότα Παρούση, Νικήτας Πλατής, Κώστας Δούκας, Νανά Σκιαδά, Λιάνα Ορφανού, Μαρίνα Πεφάνη, Πέτρος Πανταζής, Σάκης Τσολακάκης, Έφη Οικονόμου, Σοφία Βερώνη, Μίμης Θειόπουλος, Βίκυ Παππά, Φίλιος Φιλιππίδης, Κία Μπόζου, Γιάννης Φέρμης, Αλέκα Στρατηγού, Φιλήμων Μεθυμάκης.

Θυμάμαι επίσης, τα μπαλέτα “Δημήτρης Ιβάνωφ – Νατάσα”, “Δαρζέντας – Ντόροθυ”, “Χρήστος Πατρινός – Ντόνα Βάνα”, τους μαέστρους Λυκιαρδόπουλο, Ρουχωτά, Τσολάκη και τις ορχήστρες τους, τον τραγουδιστή Νάσο Πατέτσο, το τραγουδιστικό σύνολο του Γιάννη Βέλλα και… και… και…

Τονίζεται ότι, στα διαλείμματα δινόταν συναυλία ρουφηγμάτων της δροσερής γρανίτας και ότι, στις θεατρικές αργίες της Δευτέρας, στο Άλσος έδινε τις παραστάσεις του, το Θέατρο Σκιών του Μάνθου Αθηναίου.

Περίοδος Δεύτερη: 1973 – 1980 / Ελεύθερο Θέατρο – Ελεύθερη Σκηνή

Το 1973 κάτι άλλαξε. Πριν πούμε τι, ας τοποθετηθούμε στο κλίμα της εποχής. Είμαστε ήδη στον έκτο χρόνο της δικτατορίας και η επιθεώρηση, αγαπημένο θεατρικό είδος των Αθηναίων, πνέει τα λοίσθια. Γιατί; Επειδή της λείπει το κύριο, το βασικό συστατικό της, που δεν είναι άλλο από την πολιτική σάτιρα. Η λογοκρισία της εποχής δεν επιτρέπει κανενός είδους πολιτική αναφορά.

Με ξεπεσμένη λοιπόν την επιθεώρηση, το καλοκαίρι του 1973, ήρθαν στο θέατρο μας, κάτι πανελληνίως άγνωστοι “τύποι”, με σκοπό λέγαν, να αναβιώσουν το είδος. Προέρχονταν από δύο τάξεις της Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και ήταν οι Ντίνος Λύρας, Υβόννη Μαλτέζου, Κώστας Αρζόγλου, Νίκος Σκυλοδήμος, Δημήτρης Καμπερίδης, Γιώργος Σαμπάνης, Μίμης Χρυσομάλλης, Σμαράγδα Σμυρναίου, Μηνάς Χατζησάββας, Άννα Παναγιωτοπούλου και Σταμάτης Φασουλής. Ανέβασαν την ιστορική πια επιθεώρηση “…και συ χτενίζεσαι” με σκηνοθεσία ομαδική, κείμενα των Μποστ, Σκούρτη και δικά τους και μουσική του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Κατάφεραν να ξεπεράσουν την λογοκρισία, γιατί ποτέ δεν έδειξαν ολοκληρωμένα τα κείμενα, στα οποία κάθε βράδυ πρόσθεταν κι άλλα λόγια. Άλλωστε, τα πιο πολλά μηνύματα τα περνούσαν στο κοινό με υπονοούμενα, παύσεις, γκριμάτσες και χειρονομίες. Η παράσταση έπιασε αμέσως, στην αρχή στον φοιτητόκοσμο και στη συνέχεια στο ευρύτερο Αθηναϊκό κοινό.

Αυτό ήταν! Έτσι καθιερώθηκε το Ελεύθερο Θέατρο και έτσι το Θέατρο Άλσους Παγκρατίου απέκτησε παναττικό κοινό.

Στο θέατρό μας, ακολούθησαν οι παραστάσεις:
1974, “Μια ζωή Γκόλφω” (Παραμονές της πρεμιέρας, το θέατρο έγινε στόχος εμπρησμού).
1976, “Το τραμ το τελευταίο”
1978, “Συνέβη στην Κατίνα”.
1979, “Σιγά τον πολυέλαιο”.

Η επιτυχία ήταν τεράστια, το θέατρο γνώρισε πιένες και στους αρχικούς “τύπους” που προαναφέρθηκαν, προστέθηκαν κι άλλοι, όπως Νένα Μεντή, Μίνα Αδαμάκη, Γιώργος Κιμούλης, Δημήτρης Πιατάς, Νατάσα Τσαγκαρισάνου, Λάκης Λαζόπουλος, Γιώργος Κέντρος, Φίλιππος Σοφιανός, Σταύρος Μερμήγκης, Σοφία Σεϊρλή και οπωσδήποτε και κάποιοι που ξεχνώ. Το θέατρό μας έγινε εστία παραγωγής και ανέλιξης εκλεκτών ηθοποιών, που στην συνέχεια δημιούργησαν λαμπρή καριέρα.

Βέβαια, η μεγάλη επιτυχία είχε και τις δυσμενείς της συνέπειες. Άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια οι εγωισμοί και οι προσωπικές φιλοδοξίες, που δημιούργησαν έριδες και προστριβές μεταξύ των “τύπων”. Έτσι, διαλύθηκε το Ελεύθερο Θέατρο. Πολλοί από τους συντελεστές του, δημιούργησαν την Ελεύθερη Σκηνή, που το 1980, έδωσε την παράσταση “Αναντάμ, Παπαντάμ”, με την προσθήκη μιας ακόμα “τύπισσας”, της Μίρκας Παπακωνσταντίνου.

Αυτή ήταν η τελευταία παράσταση, που δόθηκε στο θέατρό μας, αφού επί δημαρχίας Δημήτρη Μπέη, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε (12-12-1980) την κατεδάφιση και απομάκρυνση όλων των εγκαταστάσεων από το Άλσος.

Επί δημαρχίας Νικήτα Κακλαμάνη έγινε προσπάθεια για την επαναλειτουργία του θεάτρου, η οποία προσέκρουσε σε υπερβολικές κατά την γνώμη μου, οικολογικές ευαισθησίες, μικρής αλλά ζωηρής μερίδας Παγκρατιωτών.

Φωτογραφίες:

Πηγή: Γιάννης Οικονομόπουλος