Ο Τάκης Διαμαντόπουλος μίλησε στον Ιωσήφ Χαλαβαζή για την τέχνη της φωτογραφίας, το lifestyle και για τη λογική των περιοδικών.
Είχα την τύχη αλλά και την τιμή να συναντήσω τον ίσως σημαντικότερο εν ζωή Έλληνα φωτογράφο, τον Τάκη Διαμαντόπουλο. Ένα ζεστό μεσημέρι Μαΐου πήγα στο studio του που βρίσκεται στο Κολωνάκι.
Πριν ξεκινήσουμε να μιλάμε μου παρουσίασε κάποια από τα πολλά πορτρέτα που διακοσμούσαν τον χώρο ενώ μου εξομολογήθηκε πως προτιμά να δουλεύει ασπρόμαυρο.
Του εξήγησα πως η παρακάτω συνέντευξη ήθελα να ξεφύγει από παλιότερες γύρω από την ζωή του και τις προσωπικότητες που φωτογράφισε και να συνομιλήσω με τον φωτογράφο για την τέχνη του και την επίδραση της πάνω στην κουλτούρα μας.
-Τι “βάρος” έχει πλέον η φωτογραφική μηχανή σχεδόν μισό αιώνα μετά από το πρώτο άγγιγμα;
Για εμένα ποτέ δεν έπαιζε ρόλο η μηχανή. Ήταν ένα μέσο για να μπορώ να αποτυπώνω αυτό που έχω φανταστεί. Να πω όμως την αλήθεια, την πρώτη φορά που έπιασα φωτογραφική μηχανή δεν την θυμάμαι γιατί ήταν φωτογράφοι ο πατέρας μου και ο παππούς μου. Θυμάμαι έτσι αμυδρά κάποιες στιγμές στην αρχή που δούλευα μαζί με τον πατέρα μου. Βέβαια η όρεξη για την φωτογραφία παραμένει η ίδια.
-Η φωτογραφία πρέπει να είναι όμορφη ή άσχημη; Ρετους ή ρεαλισμός;
Μπορείς να κάνεις ιδανικές καταστάσεις με ένα πολύ καλό φως. Το ρετους είναι κάτι που χρησιμοποιούσαν αρκετά παλιά επάνω στα αρνητικά και στο φωτογραφικό χαρτί ενώ πλέον έχει αντικατασταθεί από διάφορα τεχνικά μέσα όπως το photoshop. Μπορεί όλες οι τεχνικές να έχουν κάποια εφέ αλλά, η φωτογραφία είναι η απόδοση του πραγματικού και μπορείς να τη βελτιώσεις μόνο με φως. Ας πούμε το photoshop έχει ως βασική φιλοσοφία ότι για να επεξεργαστείς μια φωτογραφία πρέπει αυτή να είναι τέλεια από την αρχή. Αυτό που κάνουν πολλοί και προσπαθούν να κάνουν τέλεια την φωτογραφία με το photoshop είναι λάθος.
-Ποιος είναι ο απότοκος του lifestyle που ζήσαμε στα 90s σήμερα;
Αυτά τα ζήσαμε αν και υπάρχουν από το 1920 στη Δύση. Ξεκινήσαμε αργά και όχι σωστά διότι υπήρχε μια οικονομική άνεση και γινόταν ένα χάος. Στην Ελλάδα από τα 90s μέχρι πρότινος ο κόσμος αγόραζε ακατάπαυστα. Αντιθέτως οι Άγγλοι έχουν μια παροιμία που λέει «δεν αγοράζω φτηνά γιατί δεν είμαι πλούσιος». Αυτό είναι πολύ σημαντικό, να μην προτιμάς την ποσότητα αλλά την ποιότητα σε μια αγορά. Αυτό δεν το μάθαμε βέβαια στην Ελλάδα γιατί από εκεί που δεν είχαμε να αγοράσουμε κάποια πράγματα μας βγήκε ξαφνικά η μανία να αγοράζουμε περισσότερα απ’ όσα θα χρησιμοποιούσαμε. Αυτό ήταν το lifestyle της Ελλάδας, τα χρήματα μόνο. Όμως τα χρήματα δεν κάνουν το lifestyle αλλά οι γνώσεις. Αυτό που βλέπεις, το style, το γούστο, η παιδεία.
Για να μπορεί κάποιος να αποκτήσει κάποια προσωπικά αντικείμενα όπως ρούχα ας πούμε θα πρέπει πρώτα να έχει ένα γούστο. Και το γούστο το μαθαίνεις είτε από το σπίτι σου, είτε από το σχολείο είτε απ’ ότι σε διαμορφώνει. Το να βλέπεις φωτογραφίες σε ένα ξένο περιοδικό και να λες θα πάρω αυτό δεν θα σε κάνει το ίδιο άτομο. Αυτό βέβαια είναι λίγο cartoon κατά κάποιο τρόπο καθώς ακόμα και τα ελληνικά περιοδικά προβάλανε γυναίκες με τα δυτικά πρότυπα ενώ οι Ελληνίδες δεν είχαν καμιά σχέση.
Αυτό είναι κάτι που έσβησε πιστεύω με την κρίση καθώς πλέον δεν κυνηγάμε τόσο πολύ την ποσότητα.
–Πιστεύετε ότι υπήρξαν κάποια περιοδικά αποτέλεσαν «συνένοχοι» της πολιτιστικής κρίσης που ζούμε σήμερα;
Τα περιοδικά στην Ελλάδα δεν ακολούθησαν ποτέ την γραμμή που είχαν τα ξένα. Βέβαια η γραμμή μπορεί να αμφισβητηθεί αλλά αυτό είναι άλλο πράγμα. Οι ελληνικές εκδόσεις των ξένων περιοδικών αλλά και τα αμιγώς ελληνικά έκαναν μια αντιγραφή το τι γινόταν έξω χωρίς καμία προσαρμογή για το πώς ήταν ο Έλληνας. Υπήρχε μια φωτογραφία της Cindy Crawford στα 90s που έτρωγε ένα hamburger έξω από ένα supermarket. Aν θα θέλαμε να δούμε την προσαρμογή θα έπρεπε να είναι μια γυναίκα που τρώει ένα σουβλάκι έξω από ένα μπακάλικο γιατί αυτό ξέρει ουσιαστικά ο Έλληνας.
Το λάθος μας ήταν πως δεν υπήρξε ποτέ καμία προσαρμογή. Μας έλεγαν από τα περιοδικά ότι θέλουμε να κάνουμε μια φωτογράφιση στον Βλάση Μπονάτσο και πρέπει να φορέσει αυτά που φόραγε και ο Kevin Costner. Το θέμα είναι πως δεν θα έβγαινε το ίδιο αποτέλεσμα γιατί ο Βλάσης ήταν ένας διαφορετικός άνθρωπος.
Και όλα αυτά δεν είχαν καμία απήχηση στον κόσμο τελικά. Απλά αγόραζαν 2-3 περιοδικά σε μια βόλτα στο περίπτερο, έτσι για να υπάρχουν και γιατί είχαμε λεφτά.
–Σήμερα η ψηφιακή επανάσταση μας έκανε όλους εν δυνάμει φωτογράφους. Κάποτε οι λήψεις ήταν περιορισμένες οι φωτογράφοι έπρεπε να μελετήσουν πριν τραβήξουν μια φωτογραφία. Πλέον βγάζουμε πολλές και κρατάμε την καλύτερη. Πως θα χαρακτηρίζατε αυτή την αλλαγή για την κουλτούρα της φωτογραφίας;
Αυτό είναι μία αλήθεια. Ακόμα και με τα 12αρια ή τα 36αρια φιλμ έπρεπε να τελειώσεις κάτι. Ακόμα και στη δεκαετία του 90 πριν βγουν τα ψηφιακά έκανα ένα πορτρέτο με 1-2 12αρια φιλμ και στη μόδα που ήταν 6 φωτογραφίες για την κάθε σελίδα με 2 36αρια. Η βοηθός μου κατά την επιλογή των λήψεων μου έλεγε: «Μα πάλι πρώτο δεύτερο αρνητικό;». Το είχα σκεφτεί από πριν. Όταν ήμουν πιτσιρικάς και δούλευα με τον πατέρα μου τα υλικά κόστιζαν πολύ ήξερα ότι έπρεπε να τραβήξω 2-3 φωτογραφίες και να τελειώσω την δουλειά γιατί δεν είχα την δυνατότητα για συνεχόμενες λήψεις όπως με τα ψηφιακά. Αυτό με έχει καθορίσει τόσο πολύ όπου ακόμα και σήμερα με τα ψηφιακά με τις πρώτες λήψεις έχω τελειώσει την φωτογράφιση. Ο επαγγελματίας πρώτα σκέφτεται και μετά τραβάει ενώ ο ερασιτέχνης πρώτα τραβάει και μετά σκέφτεται. Αυτή είναι η διαφορά ανάμεσα τους.
–Οπότε θα λέγατε πως όλοι είμαστε ερασιτέχνες σήμερα;
Αν δεν σκεφτόμαστε με αυτή τη λογική ναι.
–Selfie, η μόδα του σήμερα. Πως σας φαίνεται;
Το βρίσκω αρκετά συμπαθητικό και έχει πολύ πλάκα γιατί τραβάς τον εαυτό σου χωρίς να σκέφτεσαι κάτι συγκεκριμένο και μετά ανεβάζεις κάπου την φωτογραφία. Γενικά είναι πολύ ευχάριστο.
-Ποια είναι η αγαπημένη σας μηχανή.
Αυτό είναι κάτι δύσκολο. Λοιπόν σε ένα από τα πρώτα μου ταξίδια στην Αμερική είχα πάει σε μια αποθήκη όπου πουλούσαν back Polaroid. Εκεί μπορούσες να δόσεις ένα απλό καπάκι μηχανής και να βάλεις ένα αντίστοιχο τύπου polaroid και να τραβάς με την μηχανή σου φωτογραφίες Polaroid. Λοιπόν περιμένω όπως έγινε αυτό με την Polaroid να γίνει και με τα ψηφιακά να βγει μια ψηφιακή πλάτη και να την κολλήσω πίσω από την Rolleiflex που ήταν μια από τις πιο ωραίες μηχανές.
Συνέντευξη: Ιωσήφ Χαλαβαζής
