[dropcap size=big]Α[/dropcap]πό τον Ενρίκο Μπερλιγκουέρ και τον Τόνι Μπλερ στον Αλέξη Τσίπρα. Το τέλος εποχής του ΣΥΡΙΖΑ. Η υπαρξιακή κρίση της Αριστεράς και η ιδεολογικοπολιτική χρεοκοπία της σχέσης της με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οριστικές και αμετάκλητες είναι οι αποφάσεις του Αλέξη Τσίπρα να υπερασπιστεί ως την καλύτερη δυνατή, υπό τις παρούσες συνθήκες, επιλογή, την υπογραφή και εφαρμογή του τρίτου μνημονίου και της νέας τριετούς δανειακής σύμβασης, μεταπηδώντας μ’ αυτό τον τρόπο στο στρατόπεδο του ΝΑΙ, ως ο μόνος αξιόπιστος ηγέτης να ηγηθεί του «φιλοευρωπαϊκού» και μνημονιακού αστικού μπλοκ.
Η εμφάνισή του πρωθυπουργού στην ΕΡΤ το βράδυ της Τρίτης έδειξε ότι η εποχή του Αλέξη Τσίπρα ως προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και του ΣΥΡΙΖΑ «όπως τον ξέραμε» έχει παρέλθει οριστικά. Πλέον η μάχη του Τσίπρα και της ηγετικής ομάδας της κυβέρνησης αμέσως μετά την οριστικοποίηση της κύρωσης της συμφωνίας –κάπου προς το τέλος του μήνα- θα είναι το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών τους με τους εσωκομματικούς του αντιπάλους που διαφοροποιούνται και αρνούνται να στηρίξουν το νέο μνημόνιο.
Στην περίπου μιάμισης ώρα συνέντευξή του ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε κυρίως σε πρώτο πρόσωπο και σε προσωπικό καθαρά επίπεδο, ως πρωθυπουργός και με απειροελάχιστες εξαιρέσεις, όταν αναφερόταν στο ΣΥΡΙΖΑ μιλούσε για το «κυβερνών κόμμα». Δείκτης των προθέσεών του για το μέλλον.
Από τις ελάχιστες φορές που είπε τη λέξη ΣΥΡΙΖΑ ήταν όταν σημείωσε ότι «θέλω να κρατήσω το ΣΥΡΙΖΑ ενωμένο» περισσότερο για να ενισχύσει την ψυχολογική πίεση στην αριστερή πτέρυγα αλλά και στους άλλους «αντιφρονούντες» βουλευτές που σκέφτονται να καταψηφίσουν το νέο μνημόνιο. Ουσιαστικά σε συνέχεια του επιχειρήματος περί πραξικοπήματος από τους δανειστές πάνω στο οποίο κινείται τις τελευταίες ώρες η ρητορική κορυφαίων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, υπονόησε ότι όποιος καταψηφίσει θα καταστεί συνένοχος των σεναρίων της «αριστερής παρένθεσης».
Στο πλαίσιο αυτού του ψυχολογικού πολέμου για να περιοριστούν οι απώλειες στην ψηφοφορία της Τετάρτης ο Αλέξης Τσίπρας τάχθηκε κατά των σεναρίων για «οικουμενική κυβέρνηση» και «κυβέρνηση ειδικού σκοπού» και συνάρτησε το θέμα των πρόωρων εκλογών από τις θετικές ψήφους των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στο νέο μνημόνιο.
Σε κάθε περίπτωση πάντως προανήγγειλε και την επικύρωση της ιδεολογικοπολιτικής μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ, επαναπροσδιορίζοντας το τι είναι αριστερό και τι όχι στις δεδομένες συνθήκες μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης.
Για πρώτη φορά, ο Αλέξης Τσίπρας προσπάθησε να ισορροπήσει ιδεολογικοπολιτικά ανάμεσα στην προηγούμενη πολιτική του συνείδηση και στις ανάγκες της υποστήριξης του νέου μνημονίου. Έφτασε μάλιστα να χαρακτηρίσει προοδευτικές πολιτικές τις περικοπές στο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα αν και χαρακτήρισε ως επιλογή που επιβλήθηκε το νέο μνημόνιο. Από την άλλη αν και διαφοροποιήθηκε από τη ρητορική προηγούμενων πρωθυπουργών υποστηρικτών του μνημονίου λέγοντας ότι δεν θα μιλήσει για success story την ίδια στιγμή παρουσίαζε ως επιτυχία την παροχή ενός νέου υψηλού δανείου από τους δανειστές το οποίο με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα εξακολουθήσει να κρατά τη χώρα σε καθεστώς «αποικίας χρέους», θυμίζοντας κάτι από τη ρητορική του Γιώργου Παπανδρέου στο Καστελόριζο.
Χωρίς να γίνεται σύγκριση με τα ιστορικά μεγέθη άλλων ηγετών ή να αναζητούνται ευθείες ιστορικές αναλογίες που έτσι και αλλιώς δεν υπάρχουν, μπορούμε να πούμε πως η συνέντευξη του Αλέξη Τσίπρα στην ΕΡΤ την Τρίτη 14 Ιουλίου θα μείνει στην ιστορία.
Ιστορική αποτίμηση.
Θα μείνει στην ιστορία γιατί αποτελεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για το πολιτικό σύστημα και την Αριστερά στην Ελλάδα και το άνοιγμα μιας καινούργιας εποχής, όχι απαραίτητα καλής. Ο Αλέξης Τσίπρας θύμισε ως προς τη μεθοδολογία της εκφοράς των επιχειρημάτων αλλά και το περιεχόμενο των «νέων» του απόψεων λόγους του ιταλού ηγέτη του ευρωκομμουνισμού Ενρίκο Μπερλιγκουέρ προκειμένου να δικαιολογήσει τον ιστορικό συμβιβασμό του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος με τη Χριστιανοδημοκρατία, αλλά και το λόγο του Τόνι Μπλερ στο συνέδριο της αλλαγής του καταστατικού του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας όπου επισημοποιήθηκε η μετάλλαξή του σε New Labour Party.
Σε κάθε περίπτωση μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα που διάβηκε το Ρουβίκωνα κλείνει και μια ολόκληρη ιστορία σειράς ιδεολογικοπολιτικών ρευμάτων που διαχωρίστηκαν από τους μαρξιστές σε διάφορες εποχές της ιστορίας, αρνούμενοι το λενινισμό. Αυτά όλα τα ρεύματα –σε πολλές περιπτώσεις ετερόκλητα- συγκροτήθηκαν σε κόμμα πριν από περίπου 10 χρόνια με κοινή αφετηρία τα κινήματα κατά της παγκοσμιοποίησης, την αντίθεσή τους στο νεοφιλελευθερισμό και κοινή συνισταμένη το χαρακτήρα τους ως «ριζοσπαστική αριστερά» που υπερέβαινε τις παλιότερες διαιρέσεις στο χώρο του κομμουνιστικού κινήματος στο όνομα της «αναθεώρησης» και της «ανανέωσης».
Πλέον ένα ακόμα εγχείρημα της -πέρα από την κομμουνιστική- αριστεράς στο πρόσωπο του ηγέτη της χρεοκόπησε και έκλεισε τον κύκλο του. Η περίπτωση Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ όπως τον ξέραμε και όπως κατέληξε προσφέρει πολλά διδάγματα για όσους πίστεψαν (ο υπογράφοντας το παρόν άρθρο δεν συγκαταλέγεται σ’ αυτή την κατηγορία) σ’ αυτό το εγχείρημα της ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Θα σταθώ μόνο σε δύο στοιχεία, τα κατά τη γνώμη μου κυριότερα. Το πρώτο που αφορά σε μια ιστορική αποτίμηση αλλά με εξόχως επίκαιρη σημασία. Οι κύριες δυνάμεις που στελέχωσαν το ΣΥΡΙΖΑ προήλθαν από τις δύο μεγάλες διασπάσεις του ΚΚΕ, αυτή του 1968 και αυτή του 1991 στον απόηχο της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού και της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτές οι δυνάμεις που αποσχίστηκαν από το ΚΚΕ το έκαναν στο όνομα της «ανανέωσης» και αποποιήθηκαν την ιστορική κληρονομιά του σοσιαλισμού στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και φυσικά στην ΕΣΣΔ κατά τον 20ο αιώνα.
Στην περίπτωση του 1968 ο κύριος όγκος των στελεχών που έφτιαξαν το λεγόμενο ΚΚΕ εσωτερικού, στα χρόνια της οικονομικής κρίσης δημιούργησε τη ΔΗΜΑΡ με τη γνωστή σε όλους μας κατάληξη. Έγινε το πλυντήριο σε μια δύσκολή στιγμή για το σύστημα στηρίζοντας τη συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου και την εφαρμογή του δεύτερου μνημονίου. Σήμερα η ΔΗΜΑΡ είναι ανύπαρκτη, ενώ σειρά πρώην στελεχών της σήμερα συστεγάζονται με άκρως δεξιά και νεοφιλελεύθερα στοιχεία στην ίδια κομματική στέγη.
Στην περίπτωση του 1991 ο κύριος όγκος των αποχωρησάντων από το ΚΚΕ στελεχών που μεταπήδησαν στον ΣΥΝ αποτέλεσαν τον βασικό στελεχικό του ΣΥΡΙΖΑ. Ένα μεγάλο μέρος τους –στο επίπεδο τουλάχιστον των ηγετικών στελεχών του- κάνουν και πάλι τη «βρώμικη» δουλειά και τη λάντζα που έχει ανάγκη το σύστημα για να επιβληθεί το τρίτο μνημόνιο.
Υπό το φως λοιπόν των συνεπειών και της τραγικής κατάληξης αυτών των εγχειρημάτων μπορεί κανείς να καταλάβει πολύ βαθύτερα τι πραγματικά παίχτηκε στο ΚΚΕ σε δύο κρίσιμες στιγμές της ιστορίας του που απειλήθηκε η ύπαρξή του. Και φυσικά μπορεί κανείς να δει τι σημασία και τις συνέπειες που έχει η ισοπεδωτική κριτική και η άρνηση της υπεράσπισης του υπαρκτού σοσιαλισμού στον 20ου αιώνα.
Το δεύτερο πολύ σημαντικό στοιχείο υπαρξιακού χαρακτήρα για την ίδια την έννοια της Αριστεράς στην Ελλάδα σήμερα είναι το εξής: οτιδήποτε λιγότερο στον πολιτικό και προγραμματικό λόγο της αριστεράς από τη θέση για την «αποδέσμευση της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ» οδηγεί αναγκαστικά στην αγκαλιά του νεοφιλελευθερισμού και στην υπόκλιση στον αστικό σύστημα.
Παρεμπιπτόντως και στην περίπτωση του ΚΚΕ εσωτερικού –μετέπειτα ΕΑΡ- και στη συνέχεια του ΣΥΝ ο βασικός άξονας από τον οποίο περνούσε η ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση με τους μαρξιστές-λενινιστές ήταν το ποια στάση πρέπει να έχει το εργατικό κίνημα απέναντι σε «ολοκληρώσεις» (κατά τη γνώμη μου ο όρος δεν είναι σωστός και δεν υπάρχει στους κλασικούς του Μαρξισμού-Λενινισμού) του ιμπεριαλισμού όπως η ΕΟΚ παλιότερα και η ΕΕ σήμερα. Από εκεί ξεπήδησε το ρεύμα του ευρωκομμουνισμού με βασικές δυνάμεις το Ιταλικό και το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα.
Οι δυνάμεις αυτές –όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ- χαρακτήριζαν αυτές τις ενώσεις του ιμπεριαλισμού όπως η ΕΕ ως “πεδίο της ταξικής πάλης” και θεωρούσαν προοδευτική εξέλιξη τη συμμετοχή σ’ αυτές τις ενώσεις.
Η κατάληξη στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα είναι αποκαλυπτική: αντί να αλλάξει την ευρωζώνη και να βάλει τέλος στη λιτότητα, η ευρωζώνη αλλάζει τον ίδιο και τελικά με φαρδιά πλατιά την υπογραφή του θα εφαρμόσει την πιο άγρια λιτότητα και το χειρότερο μνημόνιο που δεν τόλμησε να υπογράψει ούτε ο ίδιος ο Σαμαράς. Το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός αν βάλουμε τα πράγματα στη διαδοχή τους και δούμε και το ρόλο που έπαιξε η ΔΗΜΑΡ.
Πολύ φοβάμαι ότι για να υπηρετήσει αυτή την οικονομική αντιλαϊκή πολιτική ο «αριστερός» Τσίπρας θα υποχρεωθεί -και ίσως και να μη διστάσει- όχι μόνο να ξαναβάλει τα κάγκελα στη βουλή, αλλά το τείχος του Έβρου να χτίσει στο Σύνταγμα, για να μην πω ότι για να κυβερνήσει, αργά ή γρήγορα θα πιάσει στα χέρια το τσεκούρι του Βορίδη και θεωρηθώ υπερβολικός.
Άλλωστε, αφού έχουμε κάνει τέτοια βουτιά στην ιστορία ας κλείσουμε με την υπενθύμιση ότι οι ηθικοί αυτουργοί και εμπνευστές του σχεδίου δολοφονίας της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Καρλ Λίμπνεκχτ και του Λέο Γκιόχιμες ήταν οι πρώην σύντροφοί τους σοσιαλιστές Φρ. Έρμπερτ και Κ. Σάιντεμαν, προκειμένου να πνίξουν στο αίμα την σοβιετική επανάσταση στη Γερμανία το 1919.
