Ολοκληρώθηκε για φέτος στις αρχές Οκτωβρίου η συστηματική υποβρύχια ανασκαφή που διενεργεί η Γενική Δ/νση Αρχ/των και Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο ισπανικό ναυάγιο του 16ου αι. στην Ζάκυνθο…
…υπό την διεύθυνση της προϊσταμένης 2ης ΕΒΑ , αρχαιολόγου Κατερίνας Δελλαπόρτα.
Κατά την φετινή περίοδο η ανασκαφή συνεχίστηκε προς το κεντρικό τμήμα, όπου το μέγιστο πλάτος του πλοίου. Αποκαλύφθηκε η συνέχεια των νομέων στην δυτική και ανατολική πλευρά, της κόντρα – καρήνας (keelson), καθώς και τμήμα του υποφράγματος, δηλ. του ενδιάμεσου καταστρώματος, κ.α.
Ο ξύλινος σκελετός του πλοίου διατηρείται σε σημαντικότατο βαθμό, επιτρέποντας την μελέτη της μεταβατικής τεχνικής της ναυπηγικής του 15ου – 16ου αι. Το πλοίο χρονολογείται λίγο μετά την ναυμαχία της Ναυπάκτου και είναι το μόνο ναυάγιο της ισπανικής θαλασσοκρατίας της εποχής του Φιλίππου Β΄, όπως μαρτυρούν τα ασημένια νομίσματα διαφόρων κοπών του Φιλίππου Β΄ και τα αρχικά εγχάρακτης λαβής όπλου με σταυρό, που έχει μέχρι τώρα εντοπισθεί στα ελληνικά χωρικά ύδατα.
Εκτός από τα ναυπηγικά δομικά στοιχεία του σκάφους [νομείς, διαδοκίδες, εσωτερικό πυθμένα κλπ], τα υπόλοιπα ευρήματα ανήκουν στον εξοπλισμό του πλοίου, όπως μεταλλικά συσσωματώματα, στην καθημερινή ζωή των αξιωματικών, όπως χρηστική και λεπτή κεραμεική, φαγεντιανή και μαγιόλικα, μεταλλικά μαγειρικά σκεύη και υπολείμματα τροφών. Κυρίαρχη παρουσία στο φορτίο έχουν τα διάσπαρτα στο βυθό φουντούκια που διατηρούνται σε άριστη κατάσταση.
Ο ξύλινος σκελετός του ναυαγίου της Ζακύνθου διατηρείται σε σημαντικό βαθμό γεγονός σπάνιο για το μεσογειακό οικοσύστημα. Δεδομένου ότι η ανέλκυση, συντήρηση και έκθεση των ξύλινων ναυαγίων δεν είναι πάντοτε οικονομικά εφικτή, δίνεται διεθνώς έμφαση στην προστασία και διαχείριση των ναυαγίων in situ , αρχή κατοχυρωμένη από την Σύμβαση της ΟΥΝΕΣΚΟ για την Προστασία της Υποβρύχιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Έτσι για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου το ναυάγιο καλύφθηκε με γωΰφασμα. Η συγκεκριμένη μέθοδος προστασίας in situ που πρωτοεφαρμόσθηκε στο ναυάγιο της Ζακύνθου από τα μέσα δεκαετίας του ’90 από την συντηρήτρια Αν. Πούρνου αποτελεί πλέον καθιερωμένη μέθοδο προστασίας ξύλινων ναυαγίων στην επιστημονική βιβλιογραφία.
Τέλος στο ναυάγιο εφαρμόσθηκε πιλοτικά 3D prototype profiling δοκιμαστική μέθοδος για την τρισδιάστατη αποτύπωση του βυθού από τον καθ. Κ. Γ. Παπαθεοδώρου και την επικ. Καθ. Κ. Μαρία Γεραγά του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Παν/μίου Πατρών.
Η υποβρύχια ανασκαφή του πραγματοποιήθηκε από τα μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι 6 Οκτωβρίου 2014 με χρηματοδότηση του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, την τεχνική υποστήριξη του ΥΕΝ – Λ/Χ Ζακύνθου και με την συμβολή σε διάθεση προσωπικού του Δήμου Πειραιώς και του Μουσείο Πειραιώς.
Στην ανασκαφή συμμετείχαν ο καταδυόμενος αρχαιολόγος της ΕΕΑ, Δ. Ευαγγελιστής, η αρχαιολόγος της Δ/νσης Τεκμηρίωσης του ΥΠΠΟΑ, Ελ. Πιπέλια, ο τοπογράφος μηχανικός του Δήμου Πειραιώς Αθ. Ψαρογιάννης , η συντηρήτρια αρχαιοτήτων του Μουσείου Πειραιώς Ευ. Αποστολακοπούλου, η καταδυόμενη εργαοτοτεχνίτρια της ΕΕΑ , Αθ. Πατσούρου και ο φοιτητής αρχαιολογίας του Παν/μίου Ιωαννίνων Π. Τζοβάρας.
